wykłady popularnonaukowe

Zapraszamy wszystkich Państwa bardzo serdecznie na otwarte wykłady popularnonaukowe, które będą się odbywały raz w miesiącu w obserwatorium astronomicznym kościańskiej Wieży Ciśnień. Prelegentami są m.in. pracownicy naukowi Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Wykłady są nieodpłatne, chcąc jednak zapewnić jak największy komfort słuchaczom, prosimy o wcześniejsze potwierdzanie obecności pod numerem telefonu: 500 014 582.

Zapisy na wykłady rozpoczynają się 2 tygodnie przed datą prelekcji.

Plan wykładów

Styczeń, 19.01.24 godzina 18.00 i 20.00 - Odwołany
Jak programowanie pomaga badać Kosmos?
dr Arkadiusz Hypki

Astronomia to nauka, która bada Kosmos i wszystkie obiekty w nim się znajdujące. Natomiast informatyka to nauka, która zajmuje się przetwarzaniem informacji, zwłaszcza za pomocą komputerów. Połączenie zdobyczy astronomii i informatyki spowodowało ogromny wzrost jakości obu dziedzin. Dzięki informatyce możliwe stało się badanie takich procesów fizycznych w astronomii, których wcześniej nie sposób było badać. Obecnie projektowane misje kosmiczne i teleskopy naziemne stawiają sobie ambitne cele, które możliwe są do zrealizowania tylko i wyłącznie dzięki ogromnemu rozwojowi informatyki, metod numerycznych, rozwojowi superkomputerów oraz algorytmom, które pozwalają na badanie ogromnych ilości danych. W czasie wykładu zaprezentuję jak astroinformatyka stała się jedną z najprężniej rozwijających się dziedzin nauki i jak dzięki programowaniu można badać każdy element Kosmosu.

Luty, 23.02.24 godzina 18.00 i 20.00
Skąd się wzięło życie na Ziemi?
dr Paweł Preś

Historia życia na Ziemi jest niezwykle bogata i zaskakująco długa. Najnowsze badania wskazują, że życie mogło pojawić się na naszej planecie praktycznie zaraz po jej uformowaniu się. Pojawia sie tu pytanie, czy powstanie form żywych jest procesem łatwym, czy też nie zostało ono przyniesione na naszą planetę już gotowe z zewnątrz? Jeśli tak, to gdzie ono mogło się narodzić?

Marzec, 22.03.24 godzina 17.00 i 18.30
Merkury - mała planeta wielkich tajemnic
dr Ewa Niemczura

Merkury to najmniejsza i najbliższa Słońca planeta Układu Słonecznego. Pomimo stosunkowo niewielkiej odległości, jaka dzieli Ziemię do Merkurego, wiadomo o nim stosunkowo niewiele. Początkowo uważany był za mało ciekawy obiekt – skalistą pustynię pozbawioną atmosfery i jakiejkolwiek aktywności geologicznej, zrytą niezliczonymi kraterami uderzeniowymi. Jednak najnowsze odkrycia wskazują, że Merkury kryje znacznie więcej tajemnic, niż mogłoby się wydawać. Jak powstała ta mała planeta o zaskakująco dużej gęstości? Dlaczego posiada własne pole magnetyczne, podczas gdy większe planety Wenus i Mars go nie mają? Dlaczego na Merkurym prawdopodobnie istnieje lód, pomimo temperatur sięgających 450°C? Czy na Merkurym mogłoby istnieć życie? Dlaczego powierzchnia Merkurego jest ciemna jak asfalt? To tylko niektóre z pytań, na które poszukamy odpowiedzi na tym wykładzie.

Kwiecień, 19.04.24 godzina 18.00 i 20.00
Jak mierzymy Kosmos?
mgr Patryk Jankowski

W dzisiejszych czasach dysponujemy wieloma danymi związanymi z podstawowymi parametrami odległych światów takich jak ich masa, wielkość, czy odległość od Ziemi lub Słońca. Skąd jednak mamy te dane? Jakie koncepty matematyczne za tym stoją? Prześledzimy historię odkryć począwszy od pierwszego pomiaru obwodu Ziemi oraz jej masy, po sposób wyznaczenia odległości do najjaśniejszej gwiazdy nieba nocnego - Syriusza. Całość uzupełni kilka inscenizacji niektórych pomiarów i doświadczeń z prostą matematyką w tle.

Maj, 31.05.24 godzina 18.00 i 20.00
Ciemna Strona Nocy
dr Karolina Dziadura

Rozgwieżdżone niebo to widok, który coraz trudniej zobaczyć. W miastach, gdzie latarnie, billboardy i biurowce świecą całą noc, zanieczyszczenie światłem zmniejsza liczbę widocznych gwiazd z kilku tysięcy do mniej niż 200 we wszystkich miastach.
Zanieczyszczenie światłem wpływa na jakość życia, środowisko i badania naukowe. Nadmierne oświetlenie zakłóca naturalne rytmy biologiczne, utrudniając życie nocnym zwierzętom i prowadząc do zwiększonego zużycia energii. Wpływa również na nasze zdrowie i samopoczucie, powodując problemy ze snem i inne zaburzenia.
Podczas tego wykładu nie tylko spojrzymy na ten problem z astronomicznego punktu widzenia, ale też omówimy, jak walczyć z zanieczyszczeniem światłem. Porozmawiamy o efektywniejszym oświetleniu, ograniczeniu niepotrzebnego światła i tworzeniu parków ciemnego nieba. Dowiesz się też, co każdy z nas może zrobić, aby przywrócić piękno nocnego nieba. Zapraszam do odkrycia ciemnej strony nocy i dołączenia do walki o jaśniejszą przyszłość.

Czerwiec, 14.06.24 godzina 18.00 i 20.00
Wielokrotne populacje gwiazd w gromadach gwiazdowych
dr Arkadiusz Hypki

Gromady gwiazdowe to obiekty astronomiczne, które składają się z wielu gwiazd grawitacyjnie związanych ze sobą. Te największe zawierają nawet ponad milion gwiazd i są upakowane w stosunkowo niewielkiej przestrzeni. To czyni je bardzo ciekawymi obiektami badań, gdyż procesy dynamiczne jakie zachodzą pomiędzy nimi trudno szukać w innych częściach kosmosu.
W ostatnich latach odkryto, że gromady gwiazdowe wcale nie składają się z gwiazd, które są chemicznie identycznie. Wprost przeciwnie, okazało się, że prawie wszystkie gromady posiadają dwie lub więcej populacji, które różnią się nieco składem chemicznym oraz czasem powstania. Aby móc badać gromady gwiazdowe koniecznością stało się uwzględnienie wielokrotnych populacji gwiazd.

Lipiec, 12.07.24 godzina 18.00 i 20.00
Układ Słoneczny - nasze kosmiczne podwórko
mgr Jakub Tokarek

Struktura kosmicznego sąsiedztwa Ziemi fascynowała ludzi od dawnej starożytności. Przez wieki przewijało się mnóstwo koncepcji na temat budowy i powstania tego, co zwiemy Układem Słonecznym. I choć obecnie całkiem dobrze znamy procesy, które doprowadziły do powstania Słońca i planet, sto lat temu nie było to takie oczywiste. Dzisiaj na podstawie obserwacji i modeli możemy zrozumieć stan i historię nie tylko naszego, ale i innych układów planetarnych.
Zapraszamy w podróż zaczynającą się od ciemnych i zimnych obłoków materii, przez pierwsze promienie protosłońca, wielkie bombardowanie, aż do współczesnego Układu Słonecznego. Krótko spojrzymy też, jakie wyzwania w zrozumieniu powstawania planet stoją obecnie przed naukowcami.

Sierpień, 23.08.24 godzina 18.00 i 20.00
Ewolucja teleskopów
dr Dawid Moździerski

Pierwsze teleskopy były prostymi konstrukcjami składającymi się z dwóch soczewek. Od tamtej pory minęły wieki, a wciąż większość z nas właśnie tak sobie je wyobraża. Tymczasem, współczesne teleskopy, np. optyczne, to niezwykłe, gigantyczne instrumenty złożone z bardzo pomysłowych układów luster, w których wykorzystano najnowsze zdobycze inżynierii technicznej. Jednak to tylko początek historii, ponieważ współczesne teleskopy wyewoluowały do wielu postaci, które w ogóle nie przypominają... teleskopów.

Wrzesień, 20.09.24 godzina 18.00 i 20.00
Nawigacja satelitarna
dr Krzysztof Kamiński

Nawigacja z użyciem sztucznych satelitów Ziemi stała się w XXI wieku codziennością. Każdy może dziś swobodnie używać otwartych kanałów nawigacyjnych, globalnych sieci GPS, Glonass, BeiDou czy Galileo. Wielosystemowe odbiorniki są dziś montowane w telefony, zegarki, samochody, samoloty, statki czy lokalizatory. Jak powstała i w jaki sposób działa nawigacja satelitarna? Kiedy powstał pierwszy system nawigacji oparty o satelity i jaką oferował dokładność? Jak nawigowano wcześniej i jaka jest przyszłość nawigacji? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć podczas prezentacji.

Październik, 11.10.24 godzina 18.00 i 20.00
Rewolucja w podczerwieni: Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba
prof. UAM dr hab. Michał Michałowski

W czasie wykładu omówione zostaną najnowsze odkrycia dokonane przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. Od badań planet przez gwiazdy, najbliższe i najdalsze galaktyki, aż do kosmologii. Teleskop ten umożliwił dokonanie wielu przełomowych odkryć.

Wykłady prowadzone w poprzednich latach